Nghe lại bản gốc tuyệt đẹp ‘La Paloma’: Ca khúc vượt qua cả ‘Yesterday’ về kỷ lục thu âm mọi thời đại

Có một ca khúc chinh phục mọi trái tim, mọi quốc gia, mọi ngôn ngữ…để nói về hòa bình và tình yêu vĩnh cửu vượt trên cái chết, đó là ca khúc nào?

Vào năm 492 trước Công Nguyên, linh hồn của những người thủy thủ ra đi trên một chiến hạm bị đắm trong cơn bão đã hóa thành những chú chim bồ câu bay vào đất liền để báo tin cho người thân, trao gửi những yêu thương cuối cùng… 

Đó là lý do mà bồ câu từ đó đã trở thành biểu tượng của hòa bình và yêu thương. Sự xúc động mãnh liệt từ câu chuyện này đã đem đến một kiệt tác âm nhạc cho nhân loại, một ca khúc dù đã 156 tuổi nhưng chưa hề già đi ở bất cứ góc phố nào trên thế giới: La Paloma.

Câu chuyện về những người thủy thủ ra đi vĩnh viễn không trở về.

Ca khúc La Paloma (tên Việt: “Cánh buồm xa xưa”) bắt nguồn từ câu chuyện xưa về cuộc xâm lược xứ Hy Lạp của vua Darius I nước Ba Tư vào năm 492 trước Công nguyên, thời điểm mà chim bồ câu còn chưa được biết đến ở châu Âu.

Lúc đó, hạm đội Ba Tư do đại tướng Mardonius chỉ huy đã gặp phải một trận bão ngoài khơi đỉnh Athos, nhiều thuyền chiến Ba Tư đã bị đắm trong trận bão này.

Nhiều thuyền chiến Ba Tư đã bị đắm trong trận bão này. 

Người Hy Lạp đã nhìn thấy nhiều chú chim bồ câu bay ra khỏi các xác tàu Ba Tư bị đắm, bay qua biển mênh mông. Người ta đặt câu hỏi những chú chim bồ câu trắng này phải chăng là linh hồn của những thủy thủ hóa thân?

Hay những chú chim này mang về đất liền những thông điệp tình yêu cuối cùng của những thủy thủ đã bỏ mình giữa biển cả cho cha mẹ, vợ, con, người yêu?

Mối liên hệ cuối cùng của tình yêu vượt qua cả cái chết và sự chia ly đã được cất lên trong bài “Cánh buồm xa xưa” (bản thân cái tên tiếng Tây Ban Nha “La paloma” có nghĩa là “chim bồ câu”).

Trong khi lời bài hát ở các phiên bản ngoại ngữ có thể không đúng so với nguyên bản, tinh thần đó của bài hát vẫn được bảo tồn sau nhiều lần thu âm, dù dưới dạng nào và bài hát vẫn thể hiện được cao trào của sự chia ly với và đoàn tụ, cái chết và tình yêu vĩnh cửu. (Cảng Paloma như một biểu tượng vĩnh cửu về tình yêu vượt qua cái chết)

Bồ câu trắng của hòa bình và tình yêu.

Từ câu chuyện xa xưa đó, chim bồ câu và ca khúc Paloma đã trở thành biểu tượng của tình yêu vĩnh cửu và ước vọng hòa bình.

Trong các cuộc chiến tranh, chim bồ câu còn được huấn luyện để đưa thư, và có rất nhiều những bức thư tình mà những chú chim bồ câu đã giúp kết nối giữa người ở nhà và người ra chiến trận, những bức thư thông báo kết thúc chiến tranh.

Chính trên bến cảng La Habana, nhạc sĩ người Tây Ban Nha Sebastian Iradier từ cảm hứng của câu chuyện xưa và đàn bồ câu trắng đã sáng tác nên kiệt tác bất hủ này, khi ông đến thăm Cuba vào năm 1861 và bài hát ra đời khoảng vào năm 1863.

Ảnh hưởng của thể loại nhạc Habanera, một kiểu nhạc dance rất phổ biến ở Cuba trong thế kỉ 19 thường đã tạo nên những giai điệu rất khác biệt cho La Paloma, và dù được dịch ra ở thứ tiếng nào, và chơi bằng loại nhạc cụ nào đi nữa thì ai đều cũng có thể cảm nhận được khát khao về tình yêu và hòa bình được truyền tải trong bài hát này.

Chính trên bến cảng La Havana, người nhạc sĩ đã viết nên ca khúc này 

Khi lời hát du dương cất lên, người ta có cảm giác trái tim như tan chảy…

Một ca khúc trở thành dân ca…

La Paloma được chuyển thể cho rất nhiều phiên bản và nhạc cụ và phổ biến đến mức ở một số nước như Mexico, Tây Ban Nha, Philippines, Đức, Romani…bài hát đã trở thành một dạng nhạc dân ca. Đây là một trong những bài hát được dịch ra nhiều thứ tiếng và có nhiều phiên bản nhất.

“La Paloma” thuộc loại bài hát phổ biến rộng rãi nhất thế giới.  Trong tiếng Tây Ban Nha, “La Paloma” là chim bồ câu. Giai điệu đằm thắm mang phong vị “habanera” từ điệu nhảy dân gian của những người dân vùng Habana trên hòn đảo Cuba thời đó nên có nơi đã lầm tưởng “La Paloma” là một bài dân ca. Lời ca thể hiện xúc cảm trước biển rộng bao la, sóng xô lớp lớp, những con tàu ra khơi với các chàng thủy thủ mang theo hình ảnh những người thân yêu mắt ngấn lệ trên bờ dõi theo và những chú chim câu để chuyển những bức thư  tâm tình về quê nhà. Những lời ca của bài hát được diễn tả bằng đủ loại ngôn ngữ trên thế giới nhiều đến mức không thể kể xiết. Ngay ở Việt Nam cũng vậy, mỗi ca sĩ hát lời theo ý thích khác nhau, song nói chung họ vẫn lưu giữ “hồn” nguyên tác . Một trong những lời ca đã được đặt từ hơn 50 năm trước như  sau:

“Khi tôi rời quê hương Habana làng quê mong chờ
Trên cao cánh bồ câu đang lướt nơi chân mây xa mờ
Thuyền ai đang lênh đênh, làn khói biếc sương bay ngang lưng trời
Lớp lớp sóng vỗ mênh mông đua theo cánh chim tuyệt vời

Ôi! Chim câu trắng nhỏ xinh
Qua quê ta chim dừng đôi cánh
Hãy giùm ta đưa tấm lòng thương nhớ thiết tha
Về tận nơi mái nhà xa…”

Huyền thoại về các chàng thủy thủ thời xưa mang theo chim câu để đưa tin về nhà đã lưu truyền từ xa xưa. Khoảng thế kỷ thứ V trước công nguyên, những trận chiến ác liệt đã diễn ra giữa Hy Lạp và Ba Tư (nay gọi là Iran), mỗi bên đều có lúc thắng, lúc thua. Một trong những trận ác liệt có tiếng nhất là trận Marathon. Khi thắng trận, một người lính Hy Lạp đã chạy một mạch vượt qua quãng đường 42,195 km về đến đại bản doanh báo tin và chỉ kịp thốt lên: “Quân ta đã thắng!” thì gục ngã và chết vì kiệt sức. Để kỷ niệm sự kiện này, các cuộc đua thể thao Olympics sau đó và cho đến ngày nay đều có thi chạy đường dài marathon với cự ly 42,195 km.

Còn một lần khác, hải thuyền của quân Ba Tư  đang chuẩn bị đổ bộ lên chỗ dãy núi nhô ra biển của bán đảo Athos, phía tây bắc Hy Lạp, thì gặp bão. Toàn bộ 300 chiến thuyền và hàng vạn chiến binh Ba Tư  bị chìm.

Đứng trên núi nhìn xuống, người Hy Lạp thấy những đàn chim câu trắng bay ra từ  những chiến thuyền đang chìm và người ta cho rằng các thủy thủ Ba Tư  đã mang theo chúng để nhắn tin về nhà. Trong giờ phút lâm chung, các chú chim câu ấy đã được thả ra để đưa về quê nhà tin nhắn cuối cùng của họ.

No More

Elvis Presley

No more do I see the starlight caress your hair
No more feel the tender kisses we used to share
I close my eyes and clearly my heart remembers
A thousand good-byes could never put out the embers

Darling I love you so and my heart forever
Will belong to the memory of the love that we knew before
Please come back to my arms, we belong together
Come to me let’s be sweethearts again and then let us part no more.

No more do I feel the touch of your hand on mine
No more see the lovelight making your dark eyes shine
Oh how I wish I never had caused you sorrow
But don’t ever say for us there is no tomorrow

Darling I love you so and my heart forever
Will belong to the memory of the love that we knew before
Please come back to my arms, we belong together
Come to me let’s be sweethearts again and then let us part no more.

Dịch ý

Tôi không còn thấy ánh sáng của vì sao lấp lánh trên mái tóc em
Không còn cảm thấy những nụ hôn dịu ngọt chúng ta từng chia sẻ
Tôi nhắm mắt lại và trái tim tôi rõ ràng vẫn nhớ
Một ngàn lời tạm biệt không bao giờ  có thể dập tắt được những hy vọng nhỏ bé

Em ơi, tôi yêu em thật nhiều và trái tim tôi mãi mãi
Sẽ thuộc về kí ức của tình yêu mà chúng ta đã có trước đây
Xin hãy quay về trong vòng tay tôi, chúng ta thuộc về nhau
Đến với tôi, hãy là người yêu của nhau lần nữa và rồi đừng bao giờ để chúng ta chia xa

Tôi không còn cảm thấy bàn tay em chạm nhẹ lên tôi
Không còn nhìn thấy tia sáng tình yêu làm đôi mắt em lung linh
Ôi, tôi ước tôi đã không làm em đau khổ
Nhưng đừng bao giờ nói với chúng ta là không còn ngày mai

Em ơi, tôi yêu em thật nhiều và trái tim tôi mãi mãi
Sẽ thuộc về kí ức của tình yêu mà chúng ta đã có trước đây
Xin hãy quay về trong vòng tay tôi, chúng ta thuộc về nhau
Đến với tôi, hãy là người yêu của nhau lần nữa và rồi đừng bao giờ để chúng ta chia xa